Historia harcerstwa w Wałdowie

W wyniku zaginięcia wszystkich kronik i dokumentów szkolnych podczas II Wojny Światowej brak jest jakiejkolwiek informacji na temat możliwej działalności drużyny harcerskiej w Wałdowie w latach przedwojennych.

Pierwsza wzmianka o harcerstwie w okolicach zapisana pod datą 24.04.1947, gdzie podczas rejonowej konferencji nauczycielskiej w Robakowie odbył się fragment ćwiczeń harcerskich w parku pod przewodnictwem Kalickiego Kazimierza, a następnie uroczysta przysięga harcerzy, którą odebrał Powiatowy Komendant ZHP z Chełmna w obecności ob. Inspektora Szkolnego Piwińskiego oraz nauczycielstwa z rejonów Robakowo i Błędowo (do którego należało Wałdowo). Uroczystość zakończono odśpiewaniem pieśni harcerskich przez harcerki z miejscowej szkoły pod przewodnictwem zastępowej naucz. Wojnowskiej.
W latach 1944-1948 kierownictwo ZHP było stopniowo opanowywane przez komunistów utrwalających swą władzę w Polsce, czego efektem była stopniowa likwidacja ZHP rozpoczęta jesienią 1948r. Starano się zastąpić harcerstwo w społeczeństwie Związkiem Młodzieży Polskiej- komunistyczną organizacją młodzieżową. Na początku 1950r. władze ZMP podjęły ustawę o przejęciu kierownictwa nad ZHP. Związek Harcerstwa Polskiego przestał istnieć. Faktem jest, że zlikwidowano go z naruszeniem obowiązujących norm prawnych.
Po politycznych przemianach w Polsce w 1956r. powstała szansa na reaktywowanie ZHP. Doszło do tego na Zjeździe Łódzkim w grudniu 1956r. ZHP odrodziło się w innym kształcie ideologicznym, z konieczności aprobując zwierzchnictwo PZPR.  Wymagano , aby harcerskie wychowanie  było kontynuacją socjalistycznego wychowania w szkole, ale w praktyce w drużynach działających w Wałdowie mówiło się o socjalizmie niewiele, przywiązanie do ustroju demonstrowano jedynie w przypadku inspekcji, a w codziennych działaniach wracano do przedwojennych harcerskich form pracy. Członkostwo w harcerstwie nie było obowiązkowe , a drużynowymi  lub „ opiekunami drużyn” byli oddelegowani nauczyciele.
Po Zjeździe Łódzkim, 1957r. w szkole w Wałdowie powstała drużyna harcerska. W kronice wspomniany jest piękny śpiew harcerzy na uroczystości z okazji zakończenia roku szkolnego. Kolejne wzmianki 1965 informują o współpracy drużyny z samorządem szkolnym w organizacji wszelkich uroczystości w ciągu roku. Wiadomo również, że istniała drużyna zuchowa. Także w tym roku harcerze odszukali miejsce straceń Polaków- mieszkańców Wałdowa w czasie II Wojny Światowej i objęli opieką to miejsce. W związku z tym drużyna została wyróżniona w powiecie, a delegacja w składzie Głażewska Grażyna, Nowak Grażyna i Chojnowski Marian udała się na Zjazd Harcerski w Bydgoszczy. Opiekunką drużyny była naucz. Brzezińska Gizela. W kolejnych latach drużyna wraz z samorządem była głównym organizatorem uroczystości w szkole: wieczornic, akademii, obchodów rocznic i świąt, koncertów życzeń, zabaw noworocznych itp.. W 1967 roku drużyną opiekowała się kol. Maria Milinkiewicz. W dniu 11 maja 1968r. harcerze brali udział w alercie (centralna akcja programowa ZHP): przy ognisku harcerskim słuchali nasi wychowankowie gawędy o bohaterskich dzieciach polskich. Taką nazwę miał czwarty alert ZHP. Piosenki harcerskie rozbrzmiewały na boisku szkolnym i ściągały swoją melodyjnością przechodniów a zwłaszcza młodzież. W dniu zwycięstwa nad hitleryzmem uczciliśmy pamięć najmłodszych wojowników w walce z okupantem. Dnia 7 września 1969r. Odbyła się uroczystość odsłonięcia obelisku w Białym Borze w której udział wzięli harcerze i młodzież  szkolna przy obecności prez. przewod. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Grudziądzu ob. Brunona Pinkierta. Opiekę nad tym miejscem nadal sprawowała młodzież szkolna, a dyrektor szkoły otrzymał odznakę opiekuna miejsca pamięci.

W czerwcu 1972r. stanowisko dyrektora szkoły objął Henryk Jędrzejewski, za sprawą którego harcerstwo w Wałdowie przeżywało swój złoty wiek. Dzięki swej prężności i odpowiednim prowadzeniu zajęć w krótkim czasie w skład ZHP weszło 100% młodzieży szkolnej. W roku 1974 utworzono w szkole Szczep ZHP- jedyny szczep działający na terenie powiatu grudziądzkiego. W skład Szczepu wchodziły cztery jednostki organizacyjne:
1. Drużyna harcerska kl. VII-VIII- drużynowy hm. Henryk Jędrzejewski
2. Drużyna harcerska kl. V-VI- drużynowa pwd. Krystyna Jeżewska
3. Drużyna zuchowa kl III- IV- drużynowa pwd. Irena Plieth
4. Drużyna zuchowa kl. I-II-drużynowa Maria Ryznar

Szczepowym został dyrektor szkoły- hm. Henryk Jędrzejewski. Dzięki bardzo dobrej organizacji  drużyn i Szczepu ZHP praca tej organizacji szkolnej została wysoko oceniona przez władze ZHP, czego wynikiem było przyznanie w dniu 1.05.1975 r. szczepowemu Henrykowi Jędrzejewskiemu najwyższego odznaczenia ZHP, którym jest Krzyż za Zasługi dla ZHP. Do uroczystości szkolnych organizowanych wspólnie przez Szczep oraz Samorząd Szkolny należą:
1) Dzień Ludowego Wojska Polskiego, na którym obecny był major LWP
2) Apel poświęcony zmarłym , oddanie hołdu poległym przy pomniku w Białym Borze
3) rocznica Rewolucji Październikowej
4) Dzień Nauczyciela , choinka noworoczna
5) rocznice związane z Mikołajem Kopernikiem
6) Wyzwolenie Grudziądza
7) Święto Kobiet , Święto Pracy itd.

W roku 1975 zakończono także budowę w ramach czynu społecznego Domu Nauczyciela przy szkole w Wałdowie. Udział w pracach miała także młodzież szkolna. Zastępca naczelnik miasta i powiatu grudziądzkiego za  ofiarną i ogromną pomoc w budowie przyznał  jako nagrodę zafundowanie obozu wędrownego dla uczniów do Żywiecczyzny, który odbył się w dniach 15.06-29.06.75 r. Na obóz wyjechało 20 osób, z których  większość należała do Samorządu lub pełniła funkcje zastępowych i przybocznych w drużynach.  Trasa obozu wiodła z Wałdowa do Krakowa pociągiem, następnie do Wieliczki i Oświęcimia- Brzezinki, potem pieszo od Porąbki przez Puszczę Wielką, Żywiec , Węgierską Górkę, Kamesznicę, Luliki, Rycerska Kolonię, Rajczę Nickulinę, Krzyżówki, Zawoje do Suchej Beskidzkiej. Reszta harcerzy wyjechała na obóz harcerski zorganizowany przez hufiec Grudziądz- gmina do Zbiczna na Pojezierzu Brodnickim. Natomiast szkoła w Wałdowie była bazą kolonii zuchowej dla drużyn z Grudziądza, która odbyła się w trzech turnusach w dniach:  15.06-24.07.1975.

W nowym roku szkolnym 75/76 , tak samo jak w poprzednim, pracą szkoły kierują Szczep wraz z Samorządem organizując szereg uroczystości i imprez. Z dniem 1.09.1975 r. wchodzi w życie Kodeks Ucznia, który jest wydany przez  Ministerstwo Oświaty oraz Główną Kwaterę ZHP, który jest w szkole systematycznie realizowany w systemie wychowawczym. We wrześniu 1975 r. następuje także oddelegowanie nauczycielki tutejszej szkoły , Krystyny Gerke, na stanowisko gminnego Komendanta ZHP.
Pod koniec roku dużą uwagę poświęcono sprawom VII Zjazdu PZPR. Dla uczczenia tego wydarzenia odbyło się uroczyste Przyrzeczenie Harcerskie, które uczniowie kl. V złożyli prawie w 100 %. W kwietniu 1976 r. uczennica kl. VIII-przyboczna ZHP- Jolanta Grywińska brała udział w spotkaniu aktywistów ZHP w Toruniu. Impreza ta gromadziła tych harcerzy , którzy byli reprezentantami najlepszych szczepów ZHP  w akcji " Turniej Obywatelski -VII". Także  w tym roku odbył się konkurs plastyczny pt.: „Zagospodarowanie harcówki”, będący zapowiedzią mającej powstać izby harcerskiej oraz spotkanie  podczas uroczystej imprezy harcerskiej z byłym więźniem obozu hitlerowskiego w Stutthofie, mgr. Wacławem Pieńkowskim , nauczycielem w szkole w Wałdowie.  
Wakacje roku 1976 harcerze  spędzili na obozie koło Iławy. Nowy rok szkolny 1976/77 przyniósł lokalnym drużynom ich własną harcówkę, którą zorganizował wspólnie Szczep wraz z Samorządem Szkolnym w ramach czynu społecznego.
Kolejne laty przyniosły prawdopodobnie spadek aktywności harcerskiej we wsi, choć drużyny nadal istniały. W kronikach znajdziemy wpisy o kolejnych składanych Przyrzeczeniach Harcerskich, które były ważnymi szkolnymi uroczystościami czy pełnionych przez harcerzy wartach przy pomniku pomordowanych Polaków w Białym Borze.  Ożywienie przyniosły  lata 80. W 1983 r. nowy nauczyciel szkoły w Wałdowie, Krzysztof Maliszewski stworzył harcerską drużynę koedukacyjną. Dwa lata później istniały już dwie drużyny, męska i żeńska , a kolejne lata przyniosły powstanie dwóch kolejnych drużyn , co przyczyniło się do powtórnego powstania  Szczepu harcerskiego w wałdowskiej szkole - I Szczepu ZHP im. Stefana Batorego . Phm. Krzysztof Maliszewski został Komendantem Szczepu.  W latach 1983-90 harcerska aktywność widoczna była w m.in. opiece nad miejscem pamięci narodowej czy organizacji meczy i spotkań z drużynami  z Piask oraz z Robakowa. Obozów nie odnotowano, gdyż  harcerze na nie nie jeździli z powodu kiepskiej sytuacji finansowej.  Na jesieni  1990 roku Komendant Szczepu phm. Krzysztof Maliszewski objął stanowisko dyrektora szkoły w Wałdowie Szlach. Na stanowisko szczepowego nie było kandydatów, więc Szczep i drużyny zostały rozwiązane , a idea harcerska na ziemi wałdowskiej umarła śmiercią naturalną…
… czy raczej popadła w letarg aż do roku 2012, kiedy to powstała  52 DH „ REMUS” . Dziś my jesteśmy spadkobiercami działań wielu pokoleń harcerzy działającej w naszej Małej Ojczyźnie oraz krzewicielami harcerskiej idei. Szanując przeszłość i znając własną historię raźno kroczymy w przyszłość świadomi, że patrzą na nas pokolenia oddanych , lokalnych działaczy harcerskich, których praca i dokonania są dla nas wzorem i przykładem.

Autor: phm. Bartosz Mróz