W wyniku zaginięcia wszystkich kronik i dokumentów szkolnych
podczas II Wojny Światowej brak jest jakiejkolwiek informacji na temat możliwej
działalności drużyny harcerskiej w Wałdowie w latach przedwojennych.
Pierwsza wzmianka o harcerstwie w okolicach zapisana pod
datą 24.04.1947, gdzie podczas rejonowej konferencji nauczycielskiej w
Robakowie odbył się fragment ćwiczeń harcerskich w parku pod przewodnictwem
Kalickiego Kazimierza, a następnie uroczysta przysięga harcerzy, którą odebrał
Powiatowy Komendant ZHP z Chełmna w obecności ob. Inspektora Szkolnego
Piwińskiego oraz nauczycielstwa z rejonów Robakowo i Błędowo (do którego
należało Wałdowo). Uroczystość zakończono odśpiewaniem pieśni harcerskich przez
harcerki z miejscowej szkoły pod przewodnictwem zastępowej naucz. Wojnowskiej.
W latach 1944-1948 kierownictwo ZHP było stopniowo
opanowywane przez komunistów utrwalających swą władzę w Polsce, czego efektem
była stopniowa likwidacja ZHP rozpoczęta jesienią 1948r. Starano się zastąpić
harcerstwo w społeczeństwie Związkiem Młodzieży Polskiej- komunistyczną
organizacją młodzieżową. Na początku 1950r. władze ZMP podjęły ustawę o
przejęciu kierownictwa nad ZHP. Związek Harcerstwa Polskiego przestał istnieć.
Faktem jest, że zlikwidowano go z naruszeniem obowiązujących norm prawnych.
Po politycznych przemianach w Polsce w 1956r. powstała
szansa na reaktywowanie ZHP. Doszło do tego na Zjeździe Łódzkim w grudniu
1956r. ZHP odrodziło się w innym kształcie ideologicznym, z konieczności
aprobując zwierzchnictwo PZPR. Wymagano
, aby harcerskie wychowanie było
kontynuacją socjalistycznego wychowania w szkole, ale w praktyce w drużynach
działających w Wałdowie mówiło się o socjalizmie niewiele, przywiązanie do
ustroju demonstrowano jedynie w przypadku inspekcji, a w codziennych
działaniach wracano do przedwojennych harcerskich form pracy. Członkostwo w
harcerstwie nie było obowiązkowe , a drużynowymi lub „ opiekunami drużyn” byli oddelegowani
nauczyciele.
Po Zjeździe Łódzkim, 1957r. w szkole w Wałdowie powstała
drużyna harcerska. W kronice wspomniany jest piękny śpiew harcerzy na
uroczystości z okazji zakończenia roku szkolnego. Kolejne wzmianki 1965
informują o współpracy drużyny z samorządem szkolnym w organizacji wszelkich
uroczystości w ciągu roku. Wiadomo również, że istniała drużyna zuchowa. Także
w tym roku harcerze odszukali miejsce straceń Polaków- mieszkańców Wałdowa w
czasie II Wojny Światowej i objęli opieką to miejsce. W związku z tym drużyna
została wyróżniona w powiecie, a delegacja w składzie Głażewska Grażyna, Nowak
Grażyna i Chojnowski Marian udała się na Zjazd Harcerski w Bydgoszczy.
Opiekunką drużyny była naucz. Brzezińska Gizela. W kolejnych latach drużyna
wraz z samorządem była głównym organizatorem uroczystości w szkole: wieczornic,
akademii, obchodów rocznic i świąt, koncertów życzeń, zabaw noworocznych itp..
W 1967 roku drużyną opiekowała się kol. Maria Milinkiewicz. W dniu 11 maja
1968r. harcerze brali udział w alercie (centralna akcja programowa ZHP): przy ognisku harcerskim słuchali nasi
wychowankowie gawędy o bohaterskich dzieciach polskich. Taką nazwę miał czwarty
alert ZHP. Piosenki harcerskie rozbrzmiewały na boisku szkolnym i ściągały
swoją melodyjnością przechodniów a zwłaszcza młodzież. W dniu zwycięstwa nad
hitleryzmem uczciliśmy pamięć najmłodszych wojowników w walce z okupantem.
Dnia 7 września 1969r. Odbyła się uroczystość odsłonięcia obelisku w Białym
Borze w której udział wzięli harcerze i młodzież szkolna przy obecności prez. przewod.
Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Grudziądzu ob. Brunona Pinkierta. Opiekę
nad tym miejscem nadal sprawowała młodzież szkolna, a dyrektor szkoły otrzymał
odznakę opiekuna miejsca pamięci.
W czerwcu 1972r. stanowisko dyrektora szkoły objął Henryk
Jędrzejewski, za sprawą którego harcerstwo w Wałdowie przeżywało swój złoty
wiek. Dzięki swej prężności i odpowiednim prowadzeniu zajęć w krótkim czasie w
skład ZHP weszło 100% młodzieży szkolnej. W roku 1974 utworzono w szkole Szczep
ZHP- jedyny szczep działający na terenie powiatu grudziądzkiego. W skład
Szczepu wchodziły cztery jednostki organizacyjne:
1. Drużyna harcerska kl. VII-VIII- drużynowy hm. Henryk
Jędrzejewski
2. Drużyna harcerska kl. V-VI- drużynowa pwd. Krystyna
Jeżewska
3. Drużyna zuchowa kl III- IV- drużynowa pwd. Irena Plieth
4. Drużyna zuchowa kl. I-II-drużynowa Maria Ryznar
Szczepowym został dyrektor szkoły- hm. Henryk Jędrzejewski.
Dzięki bardzo dobrej organizacji drużyn
i Szczepu ZHP praca tej organizacji szkolnej została wysoko oceniona przez
władze ZHP, czego wynikiem było przyznanie w dniu 1.05.1975 r. szczepowemu
Henrykowi Jędrzejewskiemu najwyższego odznaczenia ZHP, którym jest Krzyż za
Zasługi dla ZHP. Do uroczystości szkolnych organizowanych wspólnie przez Szczep
oraz Samorząd Szkolny należą:
1) Dzień Ludowego Wojska Polskiego, na którym obecny był
major LWP
2) Apel poświęcony zmarłym , oddanie hołdu poległym przy
pomniku w Białym Borze
3) rocznica Rewolucji Październikowej
4) Dzień Nauczyciela , choinka noworoczna
5) rocznice związane z Mikołajem Kopernikiem
6) Wyzwolenie Grudziądza
7) Święto Kobiet , Święto Pracy itd.
W roku 1975 zakończono także budowę w ramach czynu
społecznego Domu Nauczyciela przy szkole w Wałdowie. Udział w pracach miała
także młodzież szkolna. Zastępca naczelnik miasta i powiatu grudziądzkiego
za ofiarną i ogromną pomoc w budowie
przyznał jako nagrodę zafundowanie obozu
wędrownego dla uczniów do Żywiecczyzny, który odbył się w dniach 15.06-29.06.75
r. Na obóz wyjechało 20 osób, z których
większość należała do Samorządu lub pełniła funkcje zastępowych i
przybocznych w drużynach. Trasa obozu
wiodła z Wałdowa do Krakowa pociągiem, następnie do Wieliczki i Oświęcimia-
Brzezinki, potem pieszo od Porąbki przez Puszczę Wielką, Żywiec , Węgierską
Górkę, Kamesznicę, Luliki, Rycerska Kolonię, Rajczę Nickulinę, Krzyżówki,
Zawoje do Suchej Beskidzkiej. Reszta harcerzy wyjechała na obóz harcerski
zorganizowany przez hufiec Grudziądz- gmina do Zbiczna na Pojezierzu
Brodnickim. Natomiast szkoła w Wałdowie była bazą kolonii zuchowej dla drużyn z
Grudziądza, która odbyła się w trzech turnusach w dniach: 15.06-24.07.1975.
W nowym roku szkolnym 75/76 , tak samo jak w poprzednim,
pracą szkoły kierują Szczep wraz z Samorządem organizując szereg uroczystości i
imprez. Z dniem 1.09.1975 r. wchodzi w życie Kodeks Ucznia, który jest wydany
przez Ministerstwo Oświaty oraz Główną
Kwaterę ZHP, który jest w szkole systematycznie realizowany w systemie
wychowawczym. We wrześniu 1975 r. następuje także oddelegowanie nauczycielki
tutejszej szkoły , Krystyny Gerke, na stanowisko gminnego Komendanta ZHP.
Pod koniec roku dużą uwagę poświęcono sprawom VII Zjazdu
PZPR. Dla uczczenia tego wydarzenia odbyło się uroczyste Przyrzeczenie
Harcerskie, które uczniowie kl. V złożyli prawie w 100 %. W kwietniu 1976 r.
uczennica kl. VIII-przyboczna ZHP- Jolanta Grywińska brała udział w spotkaniu
aktywistów ZHP w Toruniu. Impreza ta gromadziła tych harcerzy , którzy byli
reprezentantami najlepszych szczepów ZHP
w akcji " Turniej Obywatelski -VII". Także w tym roku odbył się konkurs plastyczny pt.:
„Zagospodarowanie harcówki”, będący zapowiedzią mającej powstać izby
harcerskiej oraz spotkanie podczas
uroczystej imprezy harcerskiej z byłym więźniem obozu hitlerowskiego w
Stutthofie, mgr. Wacławem Pieńkowskim , nauczycielem w szkole w Wałdowie.
Wakacje roku 1976 harcerze
spędzili na obozie koło Iławy. Nowy rok szkolny 1976/77 przyniósł
lokalnym drużynom ich własną harcówkę, którą zorganizował wspólnie Szczep wraz
z Samorządem Szkolnym w ramach czynu społecznego.
Kolejne laty przyniosły prawdopodobnie spadek aktywności
harcerskiej we wsi, choć drużyny nadal istniały. W kronikach znajdziemy wpisy o
kolejnych składanych Przyrzeczeniach Harcerskich, które były ważnymi szkolnymi
uroczystościami czy pełnionych przez harcerzy wartach przy pomniku
pomordowanych Polaków w Białym Borze. Ożywienie
przyniosły lata 80. W 1983 r. nowy
nauczyciel szkoły w Wałdowie, Krzysztof Maliszewski stworzył harcerską drużynę
koedukacyjną. Dwa lata później istniały już dwie drużyny, męska i żeńska , a
kolejne lata przyniosły powstanie dwóch kolejnych drużyn , co przyczyniło się
do powtórnego powstania Szczepu
harcerskiego w wałdowskiej szkole - I Szczepu ZHP im. Stefana Batorego . Phm.
Krzysztof Maliszewski został Komendantem Szczepu. W latach 1983-90 harcerska aktywność widoczna
była w m.in. opiece nad miejscem pamięci narodowej czy organizacji meczy i
spotkań z drużynami z Piask oraz z
Robakowa. Obozów nie odnotowano, gdyż
harcerze na nie nie jeździli z powodu kiepskiej sytuacji finansowej. Na jesieni
1990 roku Komendant Szczepu phm. Krzysztof Maliszewski objął stanowisko
dyrektora szkoły w Wałdowie Szlach. Na stanowisko szczepowego nie było
kandydatów, więc Szczep i drużyny zostały rozwiązane , a idea harcerska na
ziemi wałdowskiej umarła śmiercią naturalną…
… czy raczej popadła w letarg aż do roku 2012, kiedy to
powstała 52 DH „ REMUS” . Dziś my
jesteśmy spadkobiercami działań wielu pokoleń harcerzy działającej w naszej
Małej Ojczyźnie oraz krzewicielami harcerskiej idei. Szanując przeszłość i
znając własną historię raźno kroczymy w przyszłość świadomi, że patrzą na nas
pokolenia oddanych , lokalnych działaczy harcerskich,
których praca i dokonania są dla nas wzorem i przykładem.
Autor: phm. Bartosz Mróz
Autor: phm. Bartosz Mróz